0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ, bu hafta Talih Sohbetleri’nde yılın son enflasyon raporu ve TCMB Lideri Kavcıoğlu’nun açıklamalarını kıymetlendirdi. Güldağ, iş dünyasının şiddetli süreçte tahlil arayışlarını anlatırken, Ağaoğlu alınabilecek aksiyonlara ait görüşlerini paylaştı.

İkili, Avrupa’da düşen gaz fiyatlarını ve muhtemel senaryoları da konuştu. Ağaoğlu, 100 Euro’nun altına inen gaz fiyatları için “politik manipülasyon da olabilir” değerlendirmesini yaptı. Güldağ ve Ağaoğlu yaklaşan Fed toplantısı öncesinde değişim gösteren beklentileri de ele aldı.

Güldağ: Merkez Bankası, enflasyon raporunda 4,8 puanlık defacto bir güncelleme yaptı ve yıl sonu kestirimini yüzde 65,2’ye yükseltti. Toplantının değerli unsurlarından biri ‘sistemik risk’ tartışmasıydı. Bankalar yaşadıkları badireyi lisana getiriyordu; 5 yıllık, 10 yıllık tahvil yükünü almak istemediklerini, bunların çok büyük risk oluşturduğunu anlatıyordu. Lider Kavcıoğlu, tahvil alınmasına yönelik düzenlemenin bankacılıkta sistemik risk yaratabileceğine yönelik bölümde oluşan bu tasalara katılmadığını söyledi.

Ağaoğlu: Enflasyon artış oranı bana biraz düşük geldi lakin itiraf niteliğinde 65’e çıkarılması. En azından buraya hakikat yaklaşıldığını söylüyor. Yılın son iki ayına gelince bilhassa milletlerarası yatırım bankaları kestirimlerini revize ederdi. Şunu söylerdim; “Bu iddiası yılın başında yapmanız lazım. İki ay kala bunu revize ederseniz sonra ben bunu tutturdum mu diyeceksiniz?” Bu iddia işi Merkez Bankası için çok daha kritik. Neden dersen elinde sahiden o iddiası tutturmak için gerekli enstrümanlar var. Benimki yalnızca kestirim işi ancak onunki sonuç getirecek adımlar atma işi. Bunu yapabilecek yasal altyapısı ve araçları var. Lakin bu araçlar farklı tarafta kullanılıyorlar.

Güldağ: Kur Muhafazalı Mevduata yönelik de çok soru geldi. Oldukça bir çözülme ihtimalinden kelam ediliyor. Kavcıoğlu, KKM’nin bugüne kadar çok güzel yönetildiğini söyledi. “Kurdaki istikrarla birlikte KKM’nin de bir biçimde sonuçlanacağı noktaya gideceğiz” dedi.

Ağaoğlu: Daha evvel de tabir etmiştim; dünya iktisat literatürüne fevkalade bir deney ikram ediyoruz. Bu deneyin sonucunu daima birlikte göreceğiz de belirli bir mühlet gerektiriyor bu deneyin sonucunu anlamak için. Daha şimdi o mühletin ortalarında bir yerdeyiz. KKM sayıları artık evvelden açıklandığı üzere açıklanmıyor fakat 65-70 milyar dolar civarında bir KKM tükettik. Üzerine de mecburî döviz zamanlarından, ihracattan gelen yaklaşık 45-50 milyar dolar var varsayım ettiğim. Yani yaklaşık 100-110 milyar dolarlık döviz edindi Merkez Bankası. Bunların tamamını iktisada geri verdi. Lakin rezerv erimesi boyutuna karşı atılmış çok önemli bir adım yok. KKM’ler şimdiye kadar bizi açıkçası bu döviz olayında biraz korudu.

Güldağ: Finansmana erişimde yaşanan zorlukları konuşmuştuk. Şirketlerin aklında “KKM’den çıksak seçeneklerimiz ne olabilir. Çıkmazsak ne üzere bir süreçle karşı karşıya kalırız?” sorusu da var. Amerika’da faizler çok üste çıktı, bu türlü bir ortamda beşerler dövizden de getiri elde edebileceğini düşünüyor. Orada bu türlü bir belirsizlik ortamı ve hafif de kaotik de ortam da var yıl sonuna da yaklaştıkça.

Ağaoğlu: Siyaset faizi tek haneye inecek; KKM sahipleri için çok fazla cazibesi kalmıyor. İstekli olarak buradan çıkacaklardır. Zira orada bir kur garantisini alsanız da, faizler 9’a düştüğü takdirde 3 puanlık bir fark verebiliyor bankalar. Hazine’nin kendi eurobondlarının getirisi 10 artı bir düzeydeyken istekli olarak eurobond alma ihtimalleri var. Bir kısmı yalnızca döviz alacak. Tahminen KKM ile krediyi denk getirecek sistem yaratabilirler, Merkez Bankası bunun da önüne mahzurlar koymuştu. Tahminen orayı kullanabilirler fakat orası hudutlu olacaktır. Bu ortada farklı bir formda geçtiğimiz hafta pazartesi günü yapılan düzenleme nedeniyle neredeyse dövize faiz veremez hatta dövizi istemez hale geldi bankalar. Başım döviz tarafından belaya girmesin diye döviz bakiyesini olabildiğince aşağıda tutmak istiyorlar. Bilakis TL faizlerinde önemli artışlar var. 25-30 bandına yaklaşan mevduat faizleri 30’a gelmedik tahminen ancak yani 25 artı diyelim. 30’un bir çıt altında…

Güldağ: Evvelki gün Türkiye ihracatçılar Meclisi’nin basına kapalı toplantısında istihdam konusu da gündeme geldi. ‘Yeniden bir Kısa Çalışma Ödeneği periyoduna dönelim’ talepleri duymaya başladım. Kaldı ki metal iş kolunda bilhassa demir-çeliği işleyen kesimde, iplikte, dokumacılıkta hem siparişlerde çok önemli azalış var, hem de kıdem tazminatı probleminde bayağı bir çekince var. Bundan ötürü da emekçi çıkarmanın masada olduğu bir devir. Gerçek dal değerli işler başarıyor ama son devirde yaşadıkları ve finansmana erişimi de bunun içine katarsak, o hususlara pek girmiyor lider.

Ağaoğlu: Şirketlerin tutumları farklı olacak doğal olarak. Şirketler için senin söylediğin üzere krediye ulaşım değerli bir sorun. Bir bankacı dostumuzun 2000 kurumsal yatırımcı şirket var dediği yerde, bu kurumsal şirketler yüzde 60’lık bir büyüklüğe ulaşıyorlar iktisat içinde. Kapsadıkları alan itibariyle konuşuyorum. Artık yüzde 60’ı siz sistemden attınız kredi alamıyorlar, yüzde 15’i alıyor diyelim. Toplam yüzde 75’lik kısmı sistemin bir yerine tutulmuş durumda fakat ortadaki yüzde 25’lik bölge de aslında yüzde 60’a yakın, yüzde 15’e yakın değil. Sonuç olarak yüzde 85 sorun yaşıyor yahut yaşaması an sıkıntısı. Habire yeni düzenlemeler geliyor. Bankacılar ortalarında artık sohbeti biraz ilerletmişler toto oynuyorlar yılı kaç düzenlemeyle kapatırız diye. “Şu ana kadar 216 düzenleme var” dediler, ben artık saymayı bırakmıştım. Baktım, yılbaşından bu yana 216 düzenleme, yılı artı eksi 300 düzenleme ile kapatırız kestirimi var.

Güldağ: Geçen programımızda konuşmuştuk; “bankacılar da bir biçimde yol bulur” diye. Bir örnek vermiştim “KOBİ şirketiniz yok mu size oradan verelim kredi” diye. Bu hafta yeni bir şey daha duydum: Tedarikçi iş yaptığı şirkete “Sen al kredi, 3 lira yerine 5 liradan, ben senden onu alayım. Sana da ziyadesiyle vereyim” Bu formda bir yolla tekrar alınan krediyi büyüklerin işine kullanmak üzere birtakım formüller oluşturuluyormuş. Lakin doğal ki tekrar de kâfi olamıyor. Bir yanda dövizini bozdurmayana kredi yok. Bir yandan bankaların kredi verebilmesi için çok önemli ve uzun vadeli menkul değer alması gerekiyor bu onların iştahını kapatıyor. Lakin tüm bunlara karşın kredilerde bir evvelki periyoda nazaran biraz hareketlenme var. Birinci kez güya olumluya geçer üzere görünüyor. Tahminen de KOBİ kredilerinin bir yansımasıdır.

Düşen gaz fiyatı politik manipülasyon da olabilir

Güldağ: Kışa yaklaşıyoruz, bilhassa güç sorunu açısından nasıl bir süreç yaşanacak dediğimiz ortamda Avrupa’da gaz fiyatlarının düştüğünü görüyoruz.

Ağaoğlu: Avrupa’daki gaz fiyatları 100 Euro’nun altına indi. Avrupa ülkelerinin depolama kapasitelerini neredeyse ağzına kadar doldurdukları, havanın da ılıman gidiyor olması piyasaları rahatlattı. Buradaki küçük bir notu da paylaşayım. Amerika’daki Henry Hub’daki gaz kontratlarında da ileriki vadeli fiyatlar bugünkü fiyatlardan düşük hale geldi. Bu bir müddettir vardı lakin bu ortadaki negatiflik daha da atmış durumda. Bu da şu demek; Avrupa’da bu türlü bir gaz sorunu yaşanmayacak, şu anda o kaygılar hafifledi. Bilhassa kış devri bile görece rahat geçecek izlenimi var.

Güldağ: Daha evvel Avrupa’da kış çok çetin geçecek tasaları hakimdi.

Ağaoğlu: Şu anki doğalgaz ile ilgili fiyatlama münasebeti bir varsayım. Bunun içinde politik bir manipülasyon var mıdır yok mudur şimdi bilmiyoruz. Rusya’nın elini zayıflatmak gayesiyle “senin bize silah olarak kullandığın doğalgaz aslında gördüğün üzere beş para etmiyor” diyen bir politik manipülasyon motifi işin içinde midir değil midir biraz bekleyip görmek lazım. Lakin şunu da izlemek lazım; Avrupa’da bilhassa şu andaki gaz stokları o denli hava yumuşak gittiği sürece bir sorun olmayabilir. Fakat hava sertleştiği durumda ihtimaldir ki ocak- şubatta, ıstırap yaratabilir. Endüstride birtakım duruşların kelam konusu olacağı periyotları de görebiliriz. Stoklar yüzde 94’e tamamlanmasına tamamlandı da hangi fiyattan tamamlandı ve hangi fiyattan fatura edilecek? Fatura edilecek fiyat cari piyasa tamamlama maliyeti ise ortadaki farkı kim ödeyecek bunlar da başka bir mevzu.

Fed’den 75 baz puan artış beklentisi zayıflıyor

Güldağ: Altın, gümüş ve emtia cephesindeki son fiyatlamaları nasıl yorumluyorsun?

Ağaoğlu: Fed’den 75 baz puanlık bir faiz artışı gelecek beklentisi zayıflamaya başlamış görünüyor. Yüzde 65’lerden yüzde 35’lere düşmüş 75 baz puan iddiaları. Kanada Merkez Bankası’ndan 75 baz puan artış beklenirken resesyon nedeniyle 50 baz puan artırdı. Kanada’nın emsal tepkisinin Fed’e yansıyacağı beklentisi piyasada var. Ben katılmıyorum bu görüşe lakin benim katılmam değil, piyasanın nasıl fiyatladığı kıymetli. ABD pay senetlerinde son iki üç günde kıymetli düzeltmeler yaşandı. Düzeltme diyorum zira bir trend başlangıcı için erken. Buna karşılık Euro 1’lerin üzerine çıktı dolar karşısında. Bunun altın ve gümüş tarafına da bir müspet tesiri oldu. Euro/dolar paritesinin yükselmesi aslında doların paha kaybetmesi, dolar bazında fiyatlanan mal ve hizmetlerin de fiyatının bir manada dengelenmesi hareketi şu anda yaşanan. Pay senetlerindeki de buna emsal. Şu anda rastgele bir istikamet görünmüyor. Fed’i bekleyeceğiz. Fed’in yalnızca faiz oranındaki değişiklik söylemi de burada kıymetli olacak eskiye nazaran. Eski kararlarını sürdürüp sürdürmeyeceğine bakacağız. Şayet tıpkı kararlılık sürüyorsa şu an ek kazanımların bir kısmını geri vermek zorunda kalacaktır piyasa.