0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

İkinci yüzyıl için 8 öneri

Cumhuriyet’in 99. kuruluş yıldönümünü enflasyon oranını 50 yıldır kalıcı olarak düşüremeyen, gelir dağılımının bozulmasını önleyemeyen ve cari süreçler istikrarındaki kronik açıkları bir türlü kalıcı olarak kapatamayan bir ülkenin yurttaşları olarak kutluyoruz. Lakin 100’üncü yılda alınacak birtakım tedbirler bu aksilikleri kısa müddette değiştirebilir. Zira Cumhuriyet’in kazanımları, tecrübesi ve bilgi birikimi ekonomiyi bir istikrarlı büyüme periyodunun ta eşiğine kadar getirdi. Aşağıdaki hususlarda gerekli tedbirler alındığı takdirde eğitim seviyesi yükselen iş gücümüz ile dinamik ve dışa açık girişimcilerimiz sayesinde Cumhuriyet’in ikinci yüzyılına bir yıl sonra gelecekten umutlu olarak girebiliriz:

EKONOMİK TABANIN GÜÇLENDİRİLMESİ

1– Dünya ülkelerinin ekonomilerinin çoğunluğunda finans kesimi 1980 sonrası periyotta besbelli biçimde gerçek iktisadın rolünü çalarak ön plana çıktı. Bu süreçte tarımın ve sanayi kollarının hem ulusal gelir hem de işgücü içindeki oranı geriledi. Fakat 2008-2009 Krizi’nde ve 2020-2021’deki COVID salgını sırasında yaşananlar, temel kıymetli olanın gerçek iktisat olduğunu, finansın fakat sağlam bir gerçek iktisat temeli üzerinde varlığını sürdürebileceğini gösterdi. Tarım dalı ve sanayi kısımları güçlü olan Almanya ve Hollanda üzere ülkeler kriz periyotlarını başka ülkelere nazaran daha az ziyanla atlatabildi. Cumhuriyet’in ikinci yüzyılında gerçek iktisada ve üretime öncelik verildiği takdirde iktisadın kırılganlığı ve kur ataklarının verdiği ziyan azaltılabilir.

TARIMDA REFORM

2– İklim değişikliğinin ve ülkelerdeki nüfus ve gelir artışlarının besin talebini yükseltmesi sonrasında, ziraî üretimi yükseltecek siyasetler tekrar gündeme geldi. Ülkeler ortasındaki jeopolitik problemlerin, çatışmaların, yaptırımların ve ambargoların artması ise besin güvenliği ve stok oluşturma bahislerini ön plana çıkardı. Türkiye’de üretimde teknoloji kullanımını yaygınlaştıracak, eser pazarlamasındaki yıllanmış problemleri çözecek kapsamlı bir tarım ıslahatı, hem verimliliği ve üretimi yükseltebilir hem de enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesine katkıda bulunabilir.

YENİDEN SANAYİLEŞME

3– Sanayi kollarında yeni bir yatırım atılımının başlatılması, mevcut sanayi tesislerindeki verimliliğin dijital dönüşümün ve yeşil dönüşümün birlikte yürütüleceği bir programla yükseltilmesi, iktisadın istikrarlı ve yüksek süratli bir büyüme ivmesine kavuşmasını sağlayabilir. Sanayi yatırımlarının artması tüm bölümleri canlandırırken, işsizliğin de kalıcı olarak azaltılmasına katkıda bulunabilir.

TEKNOLOJİK YOĞUNLUĞUN YÜKSELTİLMESİ

4– 2022 yılının sekiz aylık dış ticaret istatistiklerine nazaran havacılık bilgisayar, telekom aygıtları, ilaç ve gibisi yüksek teknoloji bölümlerinde ihracatın ithalatı karşılama oranları yüzde 27.0 üzere çok düşük bir seviyede kaldı. Kimya, otomotiv, makine-teçhizat ve elektrikli makineleri içeren ortanın üstü teknoloji kümesinde bu oran son yıllarda yükselse de kendine yeterliliği tabir eden yüzde 100’ün oldukça altında ve yüzde 72.6 oranında gerçekleşti. Demir-çelik, rafineri ve çimento-cam-seramik üzere üretim kollarının bulunduğu ortanın altı teknolojideki oran yüzde 85.1 oldu. Yalnız dokuma ve besin ve gibisi dalları kapsayan düşük teknolojili üretim kollarında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 100’ün üstüne çıktı ve yüzde 237.8 üzere yüksek bir seviyede açıklandı. Düşük teknoloji yüklü ihracat geliri, ileri teknoloji eserlerinin ithalat faturasını karşılayamayınca, dış ticaret ve cari süreçler istikrarı açık verdi. Bir hastanın analiz raporundaki bedelleri andıran bu göstergeler, çok düşük olan yüksek teknolojili üretimin süratle artırılmasının mecburî olduğunu gösteriyor. Teknolojik yoğunluğun yükselmesi için özel dalda oluşan sermaye birikiminin lüks konut ile AVM inşaatına ve düşük teknolojili sanayi tesislerine değil, ileri teknoloji alanlarına yönelmesi gerekiyor.

YENİ İŞ ALANLARINDAKİ YATIRIM VE “UPGRADING”

5– Özel dal yatırımlarında teknolojik yoğunluğunun yükseltilmesi (upgrading) dal içinde gerçekleşebilir. Örneğin fason üretimden markalı üretime geçilmesi, konfeksiyondan elde edilen yararın teknik dokumacılık ve akıllı kumaş üretimine yatırılması teknolojik seviyenin yükseltilmesine katkıda bulunur. Başka bir metot de düşük teknoloji bir daldaki sermaye birikiminin, daha yüksek teknolojili bölüme yönlendirilmesi olabilir. Örneğin madeni eşya kesiminde elde edilen karın yarıiletken üretimi yapacak bir fabrikaya yatırılması ise teknolojik yoğunluğun yükseltilmesine daha büyük katkı sağlayabilir. Kritik dallara ismi verilen biyoteknoloji, nanoteknoloji, yapay zekâ, objelerin interneti ve gibisi siber-fiziksel sistemlere yapılan yatırımlar ise iktisattaki yapısal değişimi hızlandırabilir.

İŞSİZLİĞİ AZALTAN YATIRIMLARA ÖNCELİK

6– Üniversitelerin ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora programlarında tahsil gören yaklaşık 8.3 milyon şahıstan 2022 yılında 1 milyon 167 bin genç mezun oldu. Bu gençlere iş kapısı açmak için yeni sanayi yatırımları yapılması ve mevcut tesislerin rekabet gücünün yükseltilmesi gerekiyor. Yatırıma ayrılacak kaynakların artık doyma noktasını aşmış altyapı yatırımlarına ve lüks konut inşaatına akmaya devam etmesi durumunda ortaöğretim ve yükseköğretim mezunlarının iş bulması daha da zorlaşacak. Yatırımlar makine ve teçhizat üretimine ve ithalatına yöneltildiği takdirde işsizliği azaltma imkânı bulunacak.

GÜMRÜK BİRLİĞİ’NİN GÜNCELLENMESİ

7– Yaklaşık 26 yıl evvel imzalanan Gümrük Birliği’nin yedi yıldır devam eden güncelleme çalışmaları, 2023’te olumlu bir formda sonuçlandığı takdirde, ihracatta artış, büyüme oranı yükselme eğilimine girebilecek, ayrıyeten enflasyon oranını bir ölçü düşürme imkânı ortaya çıkacak.

DEVLETİN İKTİSATTA DAHA FAAL OLMASI

8– Devletin bilimsel araştırma enstitüleri kurduğu, yeni kuşak teşvikler geliştirdiği, gerektiğinde varlık fonu ve gibisi kaynaklardan yararlanarak ileri teknoloji şirketleri kurduğu yahut ortak olduğu ülkelerde ekonomiler daha istikrarlı ve yüksek süratte büyüyebiliyor. Devletin pasif bir tavırla yalnız teşvik paketleri ve üretim davetleri açıklayıp özel dal girişimcilerinin başvurusunu beklediği ülkelerde ise iktisat gereğince süratli büyüyemiyor.

Kapsayıcı ve kaliteli büyüme amacı: İktisatların büyüme devirlerinde, gelir dağılımı daha adaletsiz bir duruma geldiğinde, büyüme sürecinin kesintiye uğrama riski artıyor. İktisatçılar Daron Acemoğlu ve Murat Üçer, toplumsal adaletsizliği ağırlaştıran ve teknolojik yoğunluğu artıramayan bu tıp büyüme süreçlerini “kalitesiz büyüme” olarak nitelendiriyor. Kalitesiz büyüyen ülkeler sık sık kur atakları ve gibisi çalkantılar ile karşı karşıya kalıyor.

Toplam faktör verimliliğini ve iktisadın teknolojik yoğunluğunu yükseltecek, gelir dağılımını güzelleştirecek tedbirler alındığı takdirde Türkiye 2023’te Cumhuriyet’in ikinci yüzyılına iktisadın geleceğinden daha umutlu olarak girebilir…