0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Maruf BUZCUGİL, Hüseyin GÖKÇE / ANKARA

Ankara Sanayi Odası(ASO) Lideri Nurettin Özdebir, dünya ve Türkiye iktisadında yaşanan bütün belirsizliklere karşın sanayicide risk iştahının sürdüğünü söyledi. Bedelsiz TL’nin ihracata tesirinin marjinal düzeyde olduğunu belirten Özdebir, buna karşılık ithalatın daha çok etkilendiğini bildirdi. Nurettin Özdebir, seçim sonrası yeni bir ekonomik programa gereksinim olmadığına dikkat çekerek, mevcut programın sürdürülmesi gerektiğini aktardı Nurettin Özdebir, Ankara Temsilciliğimizin yeni ofisini ziyaret ederek, iktisada ait değerlendirmelerini paylaştı.

Mevcut kur düzeyini Türkiye iktisadı ve ihracatçı açısından kıymetlendirebilir misiniz?

Buna karşılık vermeden evvel biraz daha geriye gitmemiz lazım. 2013 yılında o zamanki ABD büyükelçisi, gerek İngiltere Büyükelçisiyle yaşadığımız olaylar var, onun akabinde Seyahat olayları oldu. Seyahat olayları aslında Türkiye’nin önemli bir kırılmasıydı. Akabinde 15 Temmuz dahil Türkiye’nin risk algısında çok önemli erozyon oldu. Zati bu Seyahat olaylarından sonra başlayan yabancı sermaye çıkışının devam edeceği muhakkaktı. Bu bizi iki türlü etkiliyor. Biz devamlı cari açık veren bir ülkeyiz. Oburlarının tasarruflarına her vakit gereksinimimiz var. Esasen kıt olan dövizimizden daha fazlasını harcıyoruz.

Döviz gelirini bir formda artırmak gerekiyor. Bugün milletlerarası regülasyonlardan ötürü gümrük vergisi koyamıyoruz. TL pahasını artırarak döviz cinsinden tüketimi kısıtlamak bunun alternatif yollardan birisi. Zati 100 liralık ihracatın 70 lirası ithalata dayalı. Bu manada kıymetsiz TL’nin ihracata tesirinin marjinal olduğu kanaatindeyim lakin ithalata tesirinin çok daha kuvvetli olduğunu düşünüyorum.

Bunun aksisini 2010 yıllarında yaşadık. Çok pahalı TL ile bu kurlarla rekabet edemiyoruz şikayeti geliyordu. Bir sürü endüstrici ithalatçı olmaya başladı.

Yedek kesim yahut yarı mamul gönderdikleri firmalardan mamul olarak alıp satmaya başlamışlar. Artık bunun karşıtı yaşanmaya başladı. Yatırım iştahının hala devam etmesinin sebebinin bu olduğu kanaatindeyim. Ankara’da şu anda bitme etabına gelmiş 100’ün üzerinde fabrika var. Akyurt’ta, Kazan’da ASO 2, Anadolu, Başşehir OSB’de bir sürü yatırım var. Dolaştığımız her bölgede yatırı yeri bulamamaktan ötürü problemlerini iletiyorlar, mevcut yatırımın genişletme gereksiniminden bahsediyorlar. Yani herkeste bütün belirsizliklere karşın yatırım iştahı var.

“POLİTİKA YATIRIM VE İHRACATI DESTEKLİYOR FAKAT KREDİDE DARALMA VAR”

Buna yönelik yürütülen siyasetleri nasıl değerlendiriyorsunuz?

İhracatımızın yüzde 98’i sanayi eserlerinden oluşuyor. Bunun kıymetini siyasilerde daha âlâ anlamış durumdalar. Şu anda yürütülen siyasetler, yatırımı desteklemek, işsizlik oranını düşürmek, ihracatı artırmak tarafında. Lakin, Mayıs’ta başlayan bir kredi daralması var. Bunun da talimatla yapıldığını düşünüyorum. Merkez Bankası sübvansiyonlu kredilerden kullananlar var, MB onları oyalıyor, bankalar da 2 ay muslukları kapatın diyorlar yukardan. Her şeye karşın yıl sonunda yüzde 5’in üzerinde büyüme yaşanır diye öngörüyorum. Seçimden sonra da bu ekonomik programın devam etmesi gerektiğini düşünüyorum.

ASO Lideri olarak Türkiye iktisadını kısaca nasıl özetlersiniz?

Bana nazaran Türkiye iktisadının özeti ‘para varsa iş var, para yoksa herkes yatıyor’. Ben kendi fabrikamda yatırım malı üretiyorum. Bir orta satış tarafında bocalama vardı, bu ay tekrar canlanmaya başladı. Kestirim ediyorum, en makûs ihtimalle Kasım’ın ortalarından itibaren tekrar kredi muslukları açılacaktır.

Merkez Bankası’nın uygulaması, yani kredilerde faizin yükselmesi halinde Hazine kağıdı alma mecburiyeti, faizin muhakkak bir oranın altına düşmesi durumunda kağıt yükümlülüğünün azalması uygulamasıyla birlikte faiz yüzde 18-21 ortasında gidip geliyor. Ortalama faiz yüzde 19.5 seviyesinde.

“ASGARİ FİYATTAKİ ARTIŞIN TESİRİ 3 GÜN SÜRDÜ”

Yapılması gerekenler var. Mesela 2023 sonuna kadar enflasyon muhasebesi yasaklandı. Benim enflasyonum yüzde 150’nin üzerinde, kimi şeyleri peşinen kabul etmek lazım. Lakin tüketici tarafına da bakmak lazım. Yani aylık geliri yüksek olan birisi için yüzde 83 enflasyonun tesiri ile taban fiyatla geçinmeye çalışan birisinin enflasyondan etkilenme oranları birebir değil. Taban fiyatlı enflasyonu çok daha fazla hissediyor.

Gölcük sarsıntısı oldu, denize ne kadar doldurulmuş yer varsa bunların hepsini tabiat geri aldı. O kısmı battı, iktisat de birebir formda. Taban fiyattaki artışın 3 gün yararı oldu. Beklentiler çok sık değişiyor. Fiyatlara artırım yapıldı, şayet o maliyetleri yansıtabiliyorsam ürettiğim eserde yansıtmaya çalışıyorum, yansıtmaya çalışırken de maliyetlerim artacak, mal aldığım insanların da maliyeti artacak. Yani beşerler 1 ay sonra yerine koyup koyamayacağım muhakkak değil deyip, yerine mal koyma maliyetini düşünüyor.

Yüksek enflasyon ortamı fiyatlama davranışlarını nasıl etkiliyor?

İnsanlar hala fiyatlamayla ilgili ıstırap yaşıyorlar. Artık pandemi periyodunda tedarik zincirinin kırılma beklentisiyle bir arada, fiyatlar artmaya başladı. Bizim fabrikamızda imalatta kullandığımız çipler var. Olağanda 10 dolara aldığımız çipleri 80 dolara kadar aldık. Yani üretimimiz durmasın diye yüzde 800 maliyete katlandık.

Bunun sakıncalarını yaşayanlar da oldu. Yani tedarik zinciri kırıldığında beşerler yine eser bulamayacakları telaşıyla gereksinimlerinden çok daha fazla hammadde stoklamaya başladılar. Lakin bu sefer de emtia fiyatı geri gelmeye başladı. Ayrıyeten stoktaki mallarda kur farkı kaynaklı fiktif gelirler de çıktı ortaya. İnsanların mal ölçüsü değişmedi ancak kur artışı kaynaklı fiktif kâr oluştu. Az evvel söylediğim üzere emtia fiyatı kaynaklı bu sefer stok kıymetleri düşmeye başladı. Bu kaideler altında kimileri da büyük hacimli işlerde karar vermekte zorlandılar. Bu bir nevi kumar oynamak üzere bir şey.

Yanı sıra evvelden dolar 1.20 liraya kadar gerilediğinde kimi işler yapılamaz hale gelmişti. Elbiseler öteki ülkelerde diktiriliyordu, herkes otomobilini değiştirdi. Artık ise tam zıddı yaşanıyor. İthal eserler değerlendi, Türkiye’nin verimliliğine nazaran artık iç piyasada rekabet edebilir hale geldik.

“Yatırımlarını Türkiye’ye kaydırmak isteyenler bize bilgi almaya geliyor”

Geçenlerde Litvanya’dan bir heyet geldi bize. Avrupa İşletmeler Ağı kapsamında geldiler. Litvanya’daki birtakım yatırımlarını Türkiye’ye kaydırmayı planlıyorlar. Bunlardan bir tanesi de sünger yatırımı. Türkiye sünger konusunda önemli meşakkatler çekti, hammaddede büsbütün dışa bağımlı olduğumuz bir durum. Bir tane mouse yapan bir firma var. Çin’de ürettiriyormuş, 3 kuruş değerli olsun Türkiye’de üretelim deyip yatırımı kaydırmaya çalışıyorlar. Güç fiyatındaki artıştan ötürü üretim yapamaz hale geldiklerini söylediler. Yatırım şartlarıyla ilgili sanayicilerle görüştüler.

ASO Lideri Nurettin Özdebir, DÜNYA Ankara Temsilciliği’ne gerçekleştirdiği ziyarette, ekonomik gündeme ait değerlendirmelerde bulundu.

Buna emsal şeyler önümüzdeki devirde de olacak. Yani Avrupa’nın en büyük cam üreticisi üretimi durdurdu. Bu üretimi durdurdu diye cam kırılmayacak mı? Yahut bitme basamağına gelmiş bir yatırım tamamlanmayacak mı? O kapattıysa öbür bir fabrika bu eseri verecek. Yani Çinlilerde kriz ve fırsat tıpkı söz. Kimileri ziyan edecek, kimileri yükselecek. Küresel olarak baktığımızda Türkiye iktisadının çok fazla ziyan göreceğini iddia etmiyorum. Bu gelişmelerden kârlı çıkan tek ülke var o da ABD. Değerli kaya gazını satabilir hale geldi. Lakin dünyada o kadar gazı taşıyacak gemi ve gazlaştıracak tesis yok, sıvılaştıracak tesis yok.

Türkiye teknolojik olarak muhakkak bir eğişi aştık, mühendislerimiz özgüveni kazandı. Evvelden biz yapamayız derlerdi.

“KKM ile şapkadan tavşan çıkardılar”

Aslında Merkez Bankası’nın faizi indirmesi, bizim lehimize, bizim şikayet etmememiz lazım. Kurun yükselmesi istenilen bir şey ancak onu da bu Kur Muhafazalı Mevduat ile baskıladılar, stabilize ettiler. Türkiye’nin toplam borcu 450 milyar dolar, Hazine’nin borcu 180 milyar dolar. 1 liralık kur artışı 180 milyar lira Hazine’ye yük geliyor. Artık o yük daha düşük. Şayet Aralık’taki şok devam etseydi dolar şu an 26 liraydı. Hangisi daha kıymetli? Gerçek manada şapkadan tavşan çıkardılar. Şu anda geçen Aralık’taki fiyat civarındayız. ABD’de enflasyon 9, faiz 3.25, Almanya’da yüzde 10 civarında, İngiltere’de enflasyon 11 civarında. Faiz ise 3’te biri oranında. Yani onlarda da faizle enflasyon ortasında büyük fark var. Roubini Merkez Bankalarının agresif faiz artışına gitmemesi konusunda uyarıyor, gelişmekte olan ülkelerin önemli manada derde gireceklerini öngörüyor. Dünyanın tam stagflasyona gireceğini söylüyor. Bu ortada hoş bir şey de var. Gazprom’la muahedeye yakın olunduğu söyleniyor. Bu mutabakat değerli bir şey. Aylık ödemeler istikrarına önemli manada katkı sağlayacaktır.