Hilal SARI
Dünyanın en büyük enerji tüketicisi Çin, Avrupa’nın enerji kriziyle boğuştuğu bir dönemde enerji güvenliğini sağlama alacak adımlar atmaya hazırlanıyor. Çin’in bugün açıklanacak dış ticaret verileri ve 3. çeyrek GSYH büyümesi de enerji fiyatlarına yön veren kritik veriler arasında olacak. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in Çin Komünist Partisi 20. Ulusal Kongresi’nde de belirttiği üzere “Çin’in dekarbonizasyon konusunda patikası çok açık: Temiz enerjiler güvenilir şekilde fosilin yerini alabilene kadar Çin fosil yakıt kullanmaya devam edecek” çünkü ülke ‘enerji güvenliğini’ en önemli önceliklerinden biri haline getiriyor. Hafta başında Çin hükümet yetkililerinden yapılan açıklamaya göre Çin yurtiçi enerji tedarik kapasitesini önemli ölçüde artıracak ve kritik öneme sahip emtialar için rezerv kapasitesini de yükseltecek. Çin Ulusal Enerji İdaresi Direktörü Ren Jingdong konuya ilişkin açıklamasında kömürü merkeze alan çeşitli yurtiçi tedarik tabanını geliştireceklerini, yurtiçi petrol ve doğalgaz yatırımlarının da hızlanacağını söyledi.
Çin’e giren LNG’nin tekrar Avrupa’ya satılması yasaklandı
Enerji tedariğinin güvenliği için atılan başka bir adım ise ülkenin sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatçılarının Avrupa’ya ve başka ülkelere LNG satışına yasak getirilmesi oldu. Kuraklık nedeniyle hidroelektrik kapasitelerinde önemli düşüşler yaşanan Çin, kış aylarında kendi ihtiyacının karşılanabilmesi için devlete ait Sinopec ve CNOOC gibi doğalgaz ithalatçılarının Avrupa’ya LNG satışlarını durdurması talimatı verdi.
Avrupa sadece ağustosta Çin’den 4 milyon ton LNG almıştı
Rusya’nın enerji arzını kısması sonrası Çin, Avrupa’nın önemli enerji tedarikçilerinden biri haline gelmiş, sıfır COVID politikalarına bağlı olarak düşen yurtiçi talep karşısında üreticiler fazla gazı Avrupa’ya ve farklı ülkelere satmıştı. Nikkei’de yer alan bir habere göre ağustos ayında Çin Avrupa’ya yaklaşık 4 milyon ton LNG’yi tekrar sattı – bu hacim Avrupa’nın yılın ilk yarısındaki doğalgaz ithalatının yüzde 7’sine denk geliyor. Ayrıca Çin’in Ukrayna’nın işgali sonrası Rusya’dan yüzde 50’ye varan indirimlerle doğalgaz tedarik edebildiği belirtiliyor.
Sıfır COVID petrolde ralliyi engelliyor
CMC Market analisti Tina Teng, petrol fiyatlarının Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in “ekonomiye desteklerin devam edeceğini” söylemesiyle güçlendiğini, çünkü bunun talep görünümünü destekleyen bir açıklama olduğunu aktarıyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve müttefiklerinin (OPEC+) 2 milyon varil/gün kesintisine ve Çin merkez bankasının sağladığı likiditeye rağmen, petrol fiyatları resesyon ve sıfır COVID politikalarının Çin’deki talebi baskılayacağı endişeleriyle düşüşle başladı. Brent TSİ 15:25 itibariyle yüzde 1’e yakın düşüşle 90,83 dolar/varil düzeyine kadar gerilerken, WTI fiyatı ise 84,61 dolar/varil düzeylerine kadar geriledi. Güçlü dolar da petrol fiyatlarında bir ralliyi engelleyen unsurlardan. Dolar endeksi ABD Merkez Bankası’nın beklentilerin üzerinde gelen enflasyon verileri sonrası tekrar büyük bir faiz indirimi yapacağı beklentileriyle geçtiğimiz haftayı 113 düzeyinin üzerinden kapatmıştı. Saxo Bank Emtia Stratejileri Direktörü Ole Hansen küresel resesyon endişelerinin yanı sıra Çin hükümetinin sıfır COVID politikalarına bağlı kalmasının ve konut sektöründe devam eden krizin de petrol fiyatlarında zayıflığa neden olduğu değerlendirmesini yapıyor.
Doğalgazın gözü tavan fiyat mekanizmasında
Doğalgaz tarafında ise gözler Brüksel’in birliğin enerji krizini çözmek amacıyla doğalgazın aşırı düzeylere ulaştığında ‘tavan fiyat’ uygulanması planlanan acil durum mekanizmasında. Avrupa Komisyonu’nun taslak önerisine göre Avrupa’daki doğalgaz merkezi Hollanda TTF’te maksimum bir ‘dinamik fiyat’ belirlenecek. Enerji türev piyasasında volatilitenin kısıtlanması veya uzun vadede yeni bir LNG göstergesi oluşturulması da AB üyelerinin tartışacağı öneriler arasında. Financial Times’da yer alan ve Komisyon’un taslak belgesine dayandırılan habere göre perşembe ve cuma günü Brüksel’de gerçekleşecek zirvede çıkmaza girilen enerji fiyatlarına nasıl müdahale edileceği konusu ele alınmaya devam edecek. Birliğin en büyük doğalgaz pazarı Almanya, doğalgazda tavan fiyat uygulanmasına temkinli yaklaşıyor ve bunun tedariğe zarar verebileceğini söylüyor. Başka bir AB yetkilisi de “Tavan fiyatın hangi türü uygulanırsa uygulansın, Avrupa’nın neresinde olduğunuza göre farklı sonuçları var bunun. Çok tartışmalı olduğundan henüz bu konuda liderler bir anlaşmaya varmadı” diyor. Rusya ise “Eğer tavan fiyat uygulanırsa mevcut sözleşmelerin ihlali söz konusu olacağından tedariğin sonlandırılacağını” söylüyor. 15 AB üyesi Komisyona sadece Rusya değil, Norveç, Cezayir ve ABD gibi ülkelerden yapılan tüm doğalgaz ithalatına tavan fiyat getirilmesi için çağrı yapmıştı. Almanya ve Hollanda ise bunun tedarik güvenliğine zarar vereceği konusunda uyardı ve Komisyonun önerisi bu nedenle sadece Rus gazını hedef alıyor. 26 Ağustos’ta 346 Euro/Mwh ile zirveyi gören Avrupa gösterge doğalgaz fiyatı tavan fiyat mekanizmasının tartışılmasıyla 130 Euro/ Mwh düzeylerine kadar gerilemiş durumda. Ancak aynı gösterge 2022 Ocak ayında 80 Euro/MWh düzeyindeydi ve Rus arzının iyice kısılması ve Kuzey Akım’da akışların tamamen durmasıyla fiyatlar hala tarihi ortalamaların kat kat üzerinde. Pandemi öncesinde 10 Euro/MWh düzeyindeki TTF, 2021’in başında sadece 20 Euro/Mwh düzeyindeydi.