Yükseköğretim Konseyi (YÖK) Lideri Prof. Dr. Erol Özvar, Hacettepe Üniversitesi Beyaz Konut’ta medya kuruluşlarının Ankara temsilcileriyle bir ortaya geldi.
Yükseköğretime ait değerlendirmelerde bulunan ve soruları yanıtlayan Özvar, gayelerinin, yükseköğretime erişimin önündeki her türlü mahzuru kaldırmak olduğunu söyledi.
Özvar, yükseköğretime erişmek isteyen bütün gençlere kâfi kontenjan sağlanması gerektiğini düşünerek geçen yıl Yükseköğretim Kurumları İmtihanı’nda baraj uygulamasını kaldırdıklarını hatırlatarak, geçen yıl baraj konusunda kendilerini eleştirenlerin bu yıl başlarını kuma gömdüğünü söz etti.
Türkiye’nin yükseköğretim mezunların bakımından hala OECD ortalamasının altında olduğuna işaret eden Özvar, devletin yükseköğretimde 1 milyon civarında bir kontenjan ortaya koyduğunu, bunun 300-350 bininin örgün lisans, geri kalanının ön lisans ve açıköğretim kontenjanları olduğunu belirtti.
Bu yıl 3 milyon 243 bin adayın imtihana girdiğini tabir eden Özvar, örgün lisansa yerleşenlerin oranının imtihana girenlerin yüzde 10’u civarında olduğuna söyledi.
“Aday sayısı 4,5 milyona çıkarsa şaşırmayın”
Özvar, baraj kaldırılmadan evvel adayların yüzde 70-75’inin 140-180 aralığında puan aldıklarını, kontenjanı dolduracak öğrenci sayısının ise kontenjandan az olduğunu kaydetti.
Yarışın önünü açmak için kontenjanı kaldırdıklarını anlatan Özvar, “Gelin bunu baraj imtihanı olmaktan çıkaralım, puan üstünlüğü imtihanına dönüştürelim dedik. Bu yıl bütün üniversitelerin programlarında sıralamalar üst çıktı. Baraj pürüzü olmayınca çocuklara ‘koşun’ diyoruz. Baraj uygulanmaması kuralı devam edecek. Puanlar ve sıramalar daha da yükselecek. Yükseköğretime talep büyüyerek gidiyor. Aday sayısı 4,5 milyona çıkarsa şaşırmayın.” değerlendirmesinde bulundu.
Üniversitelerin meslek kapısı değil çağdaş vatandaş yetiştiren, bilgi, marifet ve yetkinlikle donatan kurumlar olduğuna vurgu yapan Özvar, Türkiye’deki 208 üniversiteyi birbirinden farklılaştırma çabası içinde olduklarını anlattı.
Rekabetin farklılıklarla bir arada gelişeceğine ve üniversite kapasitelerinde güzelleşmeler yaşanacağına inandıklarını kaydeden Özvar, bu doğrultudaki çalışmaların kapsamında akademik çıktıların yakından takip edildiğini lisana getirdi.
Özvar, 2021 yılının son çeyreği prestijiyle lise mezunları için yüzde 53,5 seviyesinde olan iş gücüne iştirak oranının, yükseköğretim mezunlarında yüzde 77,3 olduğunu vurgulayarak, doktora yapanlarda bu oranın yüzde 90-92 civarında olduğunu söz etti. Özvar, doktoralı sayısının Avrupa ülkelerine nazaran yetersiz olduğunu aktardı.
2022-Kamu İşçi Seçme İmtihanına (KPSS) yönelik soruşturmaya ait soru üzerine Özvar, şunları söyledi:
“Ön incelemeyi yaptık ve savcılığa verdik. İmtihanın kendisinden çok idari süreçlerle alakalı kasvetler var. Yönetimsel bakımdan, soru benzerliği konusu ortaya çıktıktan sonra ÖSYM idaresinin ondan sonraki süreci yönetme formuyla alakalı kimi dertler var. Bundan sonrası savcılığın işi. Bizim işin art planını öğrenebilecek idari ve türel yetkimiz yok. Bizim yalnızca ön inceleme yapma yetkimiz var.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, akademik yıl açılışında Yükseköğretim Konseyinin tekrar şekillendirilmesi üzerine açıklamaları olduğunu hatırlatan Özvar, “YÖK’ün kuruluşunun üzerinden 41 sene geçti. Bu mühlet içinde Türkiye nereden nereye geldi. Pek çok kurum reforme edildi ve Türkiye’nin ekonomik gelişmesine, temposuna ayak uyduracak hale sokuldu. İşte bu yeni devirde Yükseköğretim Heyetinin, Türkiye’nin milletlerarası vizyonuna daha büyük katkı verecek formda reorganizasyonuna gereksinim var.” dedi.
“YÖK’e yeni yetkiler değil yeni bir yapılanma”
YÖK kurulduğunda Türkiye’de 25-26 üniversite olduğunu, şu anda 200 üniversiteyi aştıklarını lisana getiren Özvar, 200-300 bin civarında olan öğrenci sayısının 8 milyona yaklaştığını tabir etti.
Yükseköğretimin daha aktif idaresinin değerine vurgu yapan Özvar, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Önümüzdeki 20 sene içinde Türkiye’nin en tesirli yumuşak gücünden biri, yükseköğretim kurumları olacaktır. Şimdiden buna hazırlanamazsak çok büyük bir güç kaybımız olacak. Burada tartışma YÖK’e yeni yetkiler değil. Mevcut iş yükünü çok daha aktif biçimde yürütebilecek bir yapılanma. Bunu bir silkinme, bir ıslahat hareketi biçiminde vurguluyoruz. Bu doğal siyasalların karar verebileceği bir iş. Akademik özerklik konusunun içeriği çok âlâ doldurulmalı. Ben bundan hocayken şunu anlardım. Benim bir araştırma ajandam var, bu araştırma ajandamı rahatlıkla belirlemem, istediğim mevzuyu özgürce çalışabilmem lazım. Bu noktada benim üzerime bir baskı geliyorsa, bu bir hocanın özerkliğine yapılacak en büyük müdahale. Hoca olarak istediğim öğrenciye ders verebilmem, istediğim makaleyi yazabilmem lazım, buna kimse müdahale etmemeli. Lakin, ‘Ben istediğim adamı buraya alayım, kamu da bana hesap sormasın’, niçin, akademik özerklik. Akademik özerklik, akademik, ilmi, bilimsel araştırmalarda tam otonomi sahibi olmakla mümkün. Benim bir hoca olarak istediğim hususta çalışabilmem, bunu rahatlıkla duyurabilmem, yayınlayabilmem lazım. Bu mevzuda ne rektörün ne YÖK liderinin sansürde bulunmaması lazım. Bilimsel araştırmaların yayınlanmasında mani konulmasına taraftar değiliz. Tek bir kriterimiz var, gerçekten bilimsel araştırma olması lazım.”
“Bekleyen 7 bin denklik başvurusu var”
Denklik konusunda kimi açıklamalar olduğunu, 100 bin kişinin denklik mağduru olduğunun söylendiğini belirten Özvar, bu bahiste bir çalışma yaptırdığını kaydetti. Özvar, “19 bin müracaat var. Bekleyen 7 bin civarında müracaat var. Beklemelerin temel sebebi de milletlerarası teyitle alakalı. Avrupa ve ABD’nin tanınan alınan üniversitelerinden alınan diplomalarda süreç çok hızlandı lakin birtakım ülkelerin üniversiteleri için büyükelçiliklerle yazışmalar yapılıyor ve diplomanın geçersiz olup olmadığı inceleniyor.” diye konuştu.
Kayıt yaptırdığı tarihte o üniversitenin denkliği kabul ediliyorsa o öğrencinin bu haktan istifade ettiğini vurgulayan Özvar, Ukrayna üniversiteleriyle ilgili kimi öğrencilerin, orada öğrenci olduklarında dair evrak temininde zahmet çektiğini öğrendiklerini, Dışişleri Bakanlığı üzerinden karşılıklı kolaylıkların sağlanması için çalıştıklarını söyledi.
Bazı ülkelerde parayla kayıt yaptırıp okuyan öğrenciler olduğuna işaret eden Özvar, “Buraya geldiklerinde diplomaların denkliğinde dertler ortaya çıkabiliyor. Sisteme girip hangi üniversitelerin diplomaları tanınıyor ona bakmak gerekir. Kimi aracı kümeler öğrencileri suistimal ediyorlar. Bunlar vasıtasıyla yurt dışına kayıt yaptırmaktan kaçınsınlar. Burada muazzam bir piyasa var. Bir de FETÖ’nün hakimiyetinde FETÖ’cülerin verdiği diplomalar var Türkiye’nin tanımadığı.” açıklamasında bulundu.