Evrim KÜÇÜK
Dünyanın en büyük kalay ihracatçısı olan Güneydoğu Asya ülkesi Endonezya, metal cevherlerini sürece dalına yatırımları desteklemek için yeniden bir ‘yasak’ planlıyor. Daha evvel aldığı nikel cevheri ihracat yasağı kararıyla nikel cevherini sürece tesisleri kurulmasına büyük yatırımlar çeken ülke, bu kere kalay için emsal bir adım atma aşmasında. Endonezya, kalay üretiminin sadece yüzde 5’ini işleyebilirken topraklarından çıkardığı kalayın yüzde 95’ini yüksek saflıkta külçeler olarak yurtdışına satıyor. Endonezya Madencilik Bakanlığı’ndan üst seviye bir yetkili geçtiğimiz günlerde, ülkedeki kalay sanayisine ihracat yasağına hazırlıklı olmaları daveti yapıldığını söyledi. Endonezya’nın metal ihracatını ne vakit durduracağı konusunda net açıklama yapılmazken, yakında yasağın devreye girebileceği belirtiliyor. Ülkenin nikel cevheri yasağı dala büyük yatırım çekmiş ve Lider Joko Widodo, bu politikayı boksit ve kalay için tekrarlamak istediğini tekraren söylemişti. Emel yatırım çekmek Endonezya, yatırımcıları üretim tesisleri kurmaya ve rafine kalayı diğer eserlere dönüştürmek biçimde geliştirmeye teşvik etmek istiyor. Endonezya, 2014 sonundan itibaren kalay cevheri ihracatını yasaklayarak halihazırda yüksek saflıkta rafine kalay ihraç ediyor. Ticaret bakanlığı datalarına nazaran, kalay çubukları, lehim çubukları ve teller ihracatı yapılıyor. Yasak, Endonezya’nın nikel, kalay, bakır ve boksit üzere maden kaynaklarını ucuz hammaddeler olarak satmak yerine daha yüksek katma kıymetli eserleri ihraç etme planının bir kesimi. İdare bu kapsamda kalay şekillendirme sanayilerine ve kalay kimyasal üretimine yatırım aramaya odaklanabilirler. Hükümet datalarına nazaran, Endonezya’nın esasen kalay ve kalay kaplama üretim tesisleri var, lakin kalay yahut kalay tozu üzere eserler için diğer şekillendirme tesisleri yok.
Yıllık ihracatı 2.4 milyar $
Uluslararası Kalay Birliği tarafından sağlanan datalara nazaran, Endonezya’nın en büyük kalay madencisi ve izabe tesisi PT Timah, 2021’de 26.500 ton yani global üretimin yüzde 7’si ölçüsünde rafine kalay üretti. Şirketin üretimi evvelki yıla nazaran yüzde 42 düştü. Bu yılın birinci yarısında da üretim 8.805 tona indi. Ticaret bakanlığı bilgilerine nazaran Endonezya 2021’de 2.42 milyar dolar bedelinde 74.671 ton kalay metali ihraç etti. Bu yıl Ocak-Eylül ayları ortasında, geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 11 artışla 58.178 ton kalay metali ihraç etti.
Fiyatlar 18 bin dolara kadar geriledi
Londra’da kalay vadeli süreçleri global sakinlik, daha sıkı para siyaseti ve Çin’de koronavirüs kaynaklı kalıcı karantina kaygıları ile birlikte Aralık 2020’den bu yana görülmeyen bir düzey olan ton başına 20.000 doların altına düştü. 3 ay vadeli kalayın fiyatı rekor fiyatların yüzde 60 altına indi ve 18 bin 400 doları test etti. Son 1 yıllık kayıp yüzde 51 civarında. Yeniden de kalaydaki düşüş elektronik dalından gelen artan talep sayesinde sonlu. Ayrıyeten global üretim, büyük madencilerin yatırım eksikliği nedeniyle son 10 yılda sakinleşirken, daha yakın vakitte, koronavirüs salgınları, bilhassa Endonezya ve Malezya’da üretimi kesintiye uğrattı. Sucden Financial analisti Geordie Wilkes mevzuyla ilgili değerlendirmesinde, Çinli alıcıların Endonezya’nın muhtemel ihracat yasağına karşı temkinli olarak kalay ithalatını artırdığını, bunun fıyatları üst itebileceğini tabir ediyor. Lakin analist yeniden de resesyonun fiyatları baskı altında tutabileceğini uyarısı yapıyor.
Türkiye değerli alıcılar arasında
Çin, bu yılki sevkiyat datalarına nazaran Endonezya kalay çubuklarının en büyük ithalatçısı. Bu ülkeyi Singapur, Hindistan ve Güney Kore izliyor. Öbür alıcılar ortasında Hollanda, Belçika ve Türkiye bulunuyor.
